Chấn thương dây chằng chéo trước là một trong các chấn thương thường gặp ở các vận động viên bóng đá, bóng rổ,… Sau phẫu thuật, người bệnh cần có bài tập sau mổ dây chằng chéo trước để lấy lại chức năng bình thường của khớp gối.
Chấn thương dây chằng chính ở đầu gối có thể mổ tái tạo dây chằng. Dây chằng chéo trước góp phần vào độ vững xoay của khớp gối. Đứt dây chằng chéo trước là một thương tổn thường gặp chủ yếu do các chấn thương thể thao, tai nạn lao động hay tai nạn sinh hoạt.
Khi dây chằng chéo trước bị đứt, khớp gối bị mất vững xương chày bị trượt ra trước so với xương đùi, người bệnh đi lại khó khăn. Tình trạng kéo dài có thể dẫn đến rách sụn chêm, giãn dây chằng bao khớp, thoái hóa khớp.
Nội dung tóm tắt
Cấu tạo khớp gối
Khớp gối là khớp lớn nhất cơ thể phía trên là đầu dưới xương đùi, phía dưới là đầu trên xương chày, phía trước là xương bánh chè đảm bảo vững chắc nhờ dây chằng chéo trước dây chằng chéo sau, dây chằng bên trong và dây chằng bên ngoài. Khớp gối cùng với hệ thống cơ giúp chúng ta thực hiện được các động tác đứng, chạy nhảy, vận động.
Dây chằng chéo là hai dây chằng trước và sau bắt chéo nhau thành hình chữ X:
– Dây chằng chéo trước giúp cẳng chân không bị trượt ra trước
– Dây chằng chéo sau giúp cẳng chân không bị trượt ra sau
– Dây chằng bên trong giúp gối không bị xoay ra ngoài
– Dây chằng bên ngoài giúp gối không bị xoay vào trong
Dấu hiệu đứt dây chằng chéo trước
Dấu hiệu đặc trưng dễ nhận biết khi đứt dây chằng chéo:
- Khi chấn thương có tiếng rắc gẫy
- Chạy nhanh khớp gối bị trượt ra trước
- Chườm đá hết đau nhưng cảm giác lên xuống cầu thang khớp gối bị xoay hạn chế vận động đi lại.
Mục tiêu tập phục hồi sau mổ dây chằng chéo trước:
- Bảo vệ mảnh ghép
- Phục hồi toàn bộ các cấu trúc xung quanh, cải thiện dần biên độ vận động
- Phục hồi khả năng di chuyển
- Giảm thiểu sự ức chế sương khớp, thiết lập lại kiểm soát thần kinh
Những điều bạn nên làm nếu bị đứt dây chằng chéo trước:
- Không chủ động đá thẳng đầu gối
- Giữ đầu gối của bạn luôn thẳng và nâng cao khi nằm hoặc ngồi
- Không nên nằm nghiêng hay đổ người về phía gối phẫu thuật
- Nhờ người hỗ trợ trong thay đổi tư thế (như từ ngồi xuống để nằm).
- Sau phẫu thuật, hãy lưu ý nếu bị sốt, đau bắp chân đau không kiểm soát được vết mổ chảy nhiều dịch bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để đạt được mục tiêu phục hồi sớm được tốt nhất.
- Dùng thuốc giảm đau (paracetamol, ibuprofen, naproxen) chườm lạnh, kê cao chân và nghỉ ngơi nhiều.
- Trong thời gian đầu sau mổ, bạn cần phải đẹo nẹp tránh đặt áp lực lên đầu gối.
Những bài tập sau mổ dây chằng chéo trước
Tập luyện sau phẫu thuật
Để tránh teo cơ, cứng khớp, bệnh nhân sẽ được chỉ định tập luyện sau cuộc phẫu thuật ở nhà hoặc đến phòng tập phục hồi chức năng – vật lý trị liệu. Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn mang nạng và nẹp trong tháng đầu tiên. Việc tập luyện sau mổ cần tuân thủ giáo án của các kỹ thuật viên để khớp gối phục hồi tối đa chức năng. Tháng thứ 2 bệnh nhân có thể bỏ nạng, tháng thứ 3, bệnh nhân thay nẹp gối dài bằng nẹp vải gối tiếp tục tập luyện tập để tăng sức cơ.
Sau tháng thứ 3, bệnh nhân có thể bỏ nẹp và đi lại bình thường. Sau 6 tháng, bệnh nhân hồi phục hoàn toàn có thể chơi thể thao và vận động bình thường.
Tập phục hồi sau mổ dây chằng chéo trước 1-2 tuần
- Bài tập mở rộng đầu gối: Lặp lại bài tập này ít nhất 3 lần/ngày, mỗi lần 10 phút
- Bài tập gồng cơ tĩnh: Giữ chân ở vị trí cố định và siết chặt cơ tứ đầu đùi không nhấc gót chân lên không trong 10 giây
- Duỗi thẳng chân/Trượt gót chân: Từ từ co đầu gối trượt gót chân về phía mông giữ nguyên trong vòng 10 giây. Lặp lại bài tập này 10 lần duy trì phạm vi vận động của mình.
- Bài tập khuỵu gối hay cúi đầu gối: Nằm nghiêng về phía trước và dùng chân không bị thương đỡ chân đã được phẫu thuật. Lặp lại bài tập này 10 lần.
Tập phục hồi sau mổ dây chằng chéo trước 2-6 tuần
Ở giai đoạn này, mức độ hồi phục của mỗi người là khác nhau, bạn cần hoàn thành để bước vào các bài tập:
Bài tập Squat
Thực hiện động tác squat (đứng lên – ngồi xổm xuống) giữ tư thế ngồi xổm 45 độ trong 5 giây và lặp lại động tác squat này 10 lần.
Tập bước đi trên bậc thang
Tập bước lên – bước xuống bậc thang
Tập phục hồi sau mổ dây chằng chéo trước từ 6-12 tuần
Bài tập gấp duỗi gối chủ động
Một số môn tập luyện được khuyến khích như bơi lội, đạp xe và chạy bộ.
Phục hồi chức năng sau 6 tháng
Nếu bạn quay trở lại tập luyện các môn thể thao bạn cần đảm bảo:
- Không còn sưng phù ở khớp.
- Không còn đau ở bất kỳ phạm vi vận động nào.
Trong suốt quá trình tập phục hồi sau mổ dây chằng chéo trước, bạn nên xoa bóp để giảm cảm giác đau sau phẫu thuật do tập luyện quá nhiều. Các chuyên gia khuyên rằng sau mổ dây chằng chéo trước không nên quay trở lại các môn thể thao ít nhất là 9 tháng sau khi thực hiện phẫu thuật.